Wie bouwplannen heeft en wil weten of die kans op slagen hebben, vertrekt vandaag altijd bij de bestemmingsplannen. Wat die plannen toelaten, bepaalt immers of de overheid een omgevingsvergunning kan verlenen. De vergunning bouwt dus verder op een bestemmingsplan. De Vlaamse Regering werkt aan een nieuw instrument dat die fundamentele tweedeling moet doorbreken: het ‘omgevingsbesluit’. 

Een omgevingsbesluit wordt opgevat als een omgevingsvergunning die tegelijk het onderliggende bestemmingsplan wijzigt. Opvallend is dat het initiatief hiervoor niet exclusief bij de overheid zou liggen maar dat ook private spelers de procedure moeten kunnen opstarten. 

HET OMGEVINGSBESLUIT

Het omgevingsbesluit moet inzetbaar zijn voor projecten die vandaag botsen op wat de bestemmingsplannen toelaten. Drie types projecten komen daarbij in beeld: 

-    ruimtelijke impulsprojecten,
-    handelingen van algemeen belang en
-    uitbreidingsplannen voor bedrijven. 

Voor die laatste groep moet het omgevingsbesluit de opvolger worden van het planologisch attest, ook al zouden beide instrumenten naast elkaar blijven bestaan. Een voorbeeld van een ruimtelijk impulsproject is een nieuw woonproject op een verlaten bedrijfssite in een verstedelijkte buurt.
De aanvraag zal een procedure doorlopen die vergelijkbaar is met een omgevingsvergunningsaanvraag. Ze wordt aangevuld met de bijkomende stappen die eigen zijn aan een ruimtelijk uitvoeringsplan. Het resultaat ervan is een omgevingsvergunning voor het project samen met de goedkeuring van een ruimtelijk uitvoeringsplan. 

VOORDELEN

Het omgevingsbesluit moet belangrijke voordelen bieden voor projecten die afhankelijk zijn van een nieuw ruimtelijk uitvoeringsplan. Vandaag doorlopen die projecten twee procedures na elkaar. Dat zijn er zelfs drie in het geval van een planologisch attest. Die stappen zijn niet altijd goed op elkaar af te stemmen. Door de beslissingen te bundelen, is het voor iedereen sneller duidelijk hoe het finale project er uit moet zien en wat de slaagkansen en randvoorwaarden zijn. 

De overheid die instaat voor de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan, is vandaag niet steeds diegene die beslist over de latere vergunningsaanvragen. Het omgevingsbesluit ambieert om één overheid bevoegd te maken voor alle samenhangende beslissingen. De enige uitzondering daarop is dat gemeenten exclusief bevoegd zouden blijven voor beslissingen over gemeentewegen. 
In tegenstelling tot een klassieke omgevingsvergunning – die meestal een eerste en een tweede aanleg kent – zou er in de nieuwe regeling enkel beroep mogelijk zijn bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. 

GEMENGDE REACTIES

Eind september bracht de SARO – de Vlaamse strategische adviesraad – een kritisch advies uit over het omgevingsbesluit. Dat maakt meteen duidelijk dat er nog een weg te gaan is en dat er best wel wat kanttekeningen te plaatsen zijn bij de voorgestelde regeling. 

Zo pleitte de adviesraad voor sterkere garanties om het evenwicht tussen publieke en private belangen bij omgevingsbesluiten te beschermen. Ze stuurt daarom onder meer aan op een sterkere koppeling tussen het omgevingsbesluit en de beleidsplannen omdat alleen zo de ambities over onder meer de bouwshift gehaald kunnen worden. 

Het Vlaams Parlement pikte dat signaal ondertussen op. Het organiseerde hierover eind november een hoorzitting om op basis daarvan de voorgestelde regeling op punt te zetten. 

WORDT VERVOLGD

De Vlaamse Regering mikt uitdrukkelijk op het versnellen van investeringen door overheden en ondernemers. Het omgevingsbesluit is op dat vlak beloftevol omdat het de tijd tussen plan en uitvoering met meerdere jaren kan inkorten. Dat is een goede zaak. Tegelijk verhoogt daarmee het belang van een grondige voorbereiding van de investeringen en van het traject tussen aanvraag en vergunning. 

De grote vraag is echter hoe ruim het finale toepassingsgebied voor het omgevingsbesluit wordt. Daarnaast valt het af te wachten of het ontwerp nog deze Vlaamse legislatuur de eindmeet haalt. Wat er ook van komt: het omgevingsbesluit heeft onmiskenbaar potentieel en is dus een instrument om goed in de gaten te houden. 
 

Heeft u vragen over deze nieuwsflits? Onze experts helpen u graag verder.