Na vele jaren discussie kwam er eind februari 2022 een doorbraak in de bouwshift. De Vlaamse Regering keurde namelijk de conceptnota bouwshift goed. Daarbij worden specifieke stappen gezet om de inname van open ruimte een halt toe te roepen.

Deze nieuwe conceptnota wenst een nieuw elan te geven aan het instrumentendecreet dat begin 2020 werd ingediend bij het Vlaams Parlement. Dit decreet ambieerde om een aantal nieuwe instrumenten aan te reiken om het ruimtelijk rendement te verhogen. Enerzijds om een eenduidige regeling vast te leggen voor de vergoeding van het waardeverlies wanneer een perceel een nieuwe bestemming krijgt. Anderzijds om de bestaande instrumenten op elkaar af te stemmen waarbij in het bijzonder zou ingezet worden op de activatie van leegstaande en verwaarloosde bedrijfsruimten.

Daarnaast werd, in het licht van specifieke gebieden, door de parlementsleden een nieuw decreet naar voor geschoven die een stop zou zetten op het aansnijden van woonreservegebieden.

De conceptnota bouwshift voegt hier een aantal principes aan toe die verdere uitvoering geven aan het reduceren van de inname van open ruimte:

• De Vlaamse Regering wenst de rechten voor zonevreemde constructies te beperken. Het planologisch attest komt hierbij eveneens in het vizier.
• Daarnaast ambieert ze om harde bestemmingen, zoals woongebieden of industriegebieden, die in signaalgebieden (gebieden met een waterproblematiek) liggen om te zetten naar een landbouw of een natuurbestemming zodat deze niet meer bebouwd kunnen worden.

Het waardeverlies dat veroorzaakt wordt door het omzetten van deze harde bestemmingen naar zachte bestemmingen dient door de plannende overheid gecompenseerd te worden. Daarvoor zal een fonds worden opgericht dat zal instaan voor de financiële compensatie.

Tot slot wordt de keuze gemaakt om steeds te streven naar planologische neutraliteit bij elk initiatief. Voor de ontwikkeling van nieuwe industrieterreinen op een perceel in agrarisch gebied zou dit betekenen dat er eenzelfde oppervlakte woon- of industriegebied op een andere plaats geschrapt moet worden.

Het instrumentendecreet en de conceptnota bouwshift samen vormen het beleid in aantocht dat de bouwshift moeten realiseren. Daarbij wordt het een fundamentele ambitie om geen open ruimte meer te bebouwen. Uitbreidingsplannen van bedrijven buiten de bedrijvenzones zijn daarbij niet wenselijk. Daarbij komt dat ook zonevreemde bedrijven hun mogelijkheden om uitbreidingen te realiseren, mogelijks beperkt zullen zien.

De timing waarbinnen de conceptnota in een decreet vertaald zal worden is op vandaag nog onduidelijk. Daarbij dienen deze decreten natuurlijk nog hun parlementaire weg af te ronden. Het principe om de open ruimte te beschermen is op vandaag wel reeds verankerd in het beleid.