terug naar overzicht

Handhaving: bent u nog mee met de recente evoluties in de wetgeving?

Nele, Ruimtelijke planning en stedenbouw - Juriste Omgevingsrecht

Omgevingshandhaving, u komt er wellicht liever niet mee in aanraking. Toch verdienen enkele recente ontwikkelingen binnen de wetgeving uw aandacht. Ook op de politieke agenda is (omgevings)handhaving een hot topic in volle evolutie. In deze nieuwsbrief lichten we kort twee wetgevingsinitiatieven toe.

DIGITALISERING, VEREENVOUDIGING EN STROOMLIJNING: HET NIEUWE KADERDECREET VLAAMSE HANDHAVING

Het Kaderdecreet Bestuurlijke Handhaving (KBH, 23 mei 2019) wordt in een nieuw jasje gegoten. Eind vorig jaar (25/11/2022) hechtte de Vlaamse Regering immers haar principiële goedkeuring aan het voorontwerp van kaderdecreet Vlaamse handhaving (afgekort KVH) dat het KBH integraal dient te vervangen. Over dit voorontwerp van decreet wordt het advies ingewonnen van de Raad van State.

Hoe verhoudt deze wetgeving zich tot de omgevingshandhaving? Het Kaderdecreet bestuurlijke handhaving bepaalde in 2019 dat alle Vlaamse regelgeving kon toetreden. Het Departement Omgeving heeft er toen voor gekozen om niet toe te treden. De handhaving inzake milieu, ruimtelijke ordening en onroerend erfgoed bevindt zich binnen haar eigen sectorale regelgeving, o.m. het DABM, de VCRO en het decreet handhaving omgevingsvergunning.

Het nieuwe KVH beoogt een ‘nieuw’ algemeen kader voor de handhaving van de Vlaamse regelgeving vast te leggen om zo tot een stroomlijning van de Vlaamse handhavingsregels te komen. Echter is het KVH maar van toepassing op de sectorale regelgeving wanneer dat bij decreet expliciet wordt bepaald. Er zijn m.a.w. specifieke implicatiedecreten vereist om de sectorale regelgeving te gaan vervangen door het KVH. Gezien de huidige bestaande omgevingshandhaving, zijn er nog geen initiatieven om de regelgeving ook effectief op te nemen in het KVH.

De adviesinstanties die om advies werden gevraagd, delen deze grote bezorgdheid en vrezen dat het KVH opnieuw – zoals het KBV – een lege doos zal worden.

Naast de vereenvoudiging die het KVH beoogt zijn er ook enkele artikelen rechtstreeks van toepassing, waaronder deze die voorzien in een verdere digitalisatie.

Alle documenten die enigszins te maken hebben met handhaving, uitgaande van de Vlaamse overheid, zullen verplicht digitaal moeten worden opgesteld. De elektronische documenten zullen daarenboven worden opgenomen in een digitaal klassement. Tot slot wordt voortaan niet langer de Raad van State maar wel het Vlaamse Handhavingscollege aangeduid als het standaard rechtscollege om de rechterlijke controle op bestuurlijke sanctie – en herstelbeslissingen te verzekeren. Dit is reeds het geval bij de omgevingshandhaving.

Binnen de omgevingshandhavingstak zijn recent wél evoluties aan de gang om de omgevingshandhaving te vereenvoudigen.

Optimalisatie omgevingshandhaving

Naar aanleiding van het 3M schandaal en de verhoogde aandacht voor omgevingsinspectie werd het voorontwerp van decreet over de optimalisatie van de omgevingshandhaving op 2 september 2022 principieel goedgekeurd door de Vlaamse Regering.

Met het decreet wil de minister met een aantal 'quick wins' de omgevingshandhaving efficiënter inzetten op het terrein.  

Samengevat voorziet de optimalisatie in volgende aanpassingen:

  • Er wordt een bijzondere bewijswaarde ingevoerd voor de vaststellingen in een verslag van vaststelling betreffende milieu-inbreuken en stedenbouwkundige inbreuken. Dit wil zeggen dat de vaststelling bewezen is tot bewijs van het tegendeel. Op deze manier wordt dezelfde bewijswaarde toegekend zoals deze al gold voor het proces-verbaal;
  • Er wordt een weerlegbaar vermoeden van strafrechtelijke schuld ingevoerd en dit in hoofde van de kentekenhouder van een voertuig voor bepaalde overtredingen (achterlaten afval, toegankelijkheid natuurterreinen, schendingen van de jachtregelgeving, weigeren mee te werken aan identificatie). Dit geldt enkel voor zover de identificatie niet op een andere wijze kon gebeuren en voor zover er een duidelijke band is tussen de bestuurder en de overtreding of tussen het betrokken voertuig en de overtreding;
  • Het invoeren bij milieuhandhaving van een verhoorbevoegdheid voor bepaalde personen, die tevens zijn aangesteld als toezichthouder;
  • De bestaande regeling dat toezichthouders hun toezichtrechten ook kunnen inzetten ten behoeve van de oplegging en opvolging van een aanmaning en ten behoeve van de bestuurlijke handhaving wordt explicieter en omstandiger uitgewerkt;
  • Het invoeren bij milieuhandhaving van een meldingsplicht bij de uitvoering van een bestuurlijke maatregel (zoals reeds bestaat voor handhaving in stedenbouwzaken);
  • Het invoeren bij milieuhandhaving dat de verjaringstermijn voor bestuurlijke beboeting gestuit wordt door strafrechtelijke en bestuurlijke daden van onderzoek en vervolging, verricht binnen de initiële verjaringstermijn (geldt reeds in stedenbouwzaken);
  • Het invoeren bij milieuhandhaving van de mogelijkheid om in het kader van bestuurlijke beboeting bij een voorstel tot betaling van een geldsom (bestuurlijke transactie) ook een voorstel tot betaling van de voordeelontneming te kunnen voegen;
  • De omschrijving van de stedenbouwkundige inbreuk inzake het stellen van handelingen voorafgaand aan de aktename wordt aangevuld wat betreft de niet-naleving van de opgelegde voorwaarden in de meldingsakte alsook wat betreft de meldingsplichten inzake het zorgwonen en wat betreft het verder uitvoeren van handelingen in geval van verval, schorsing of vernietiging van de meldingsakte;
  • Het invoeren in stedenbouwzaken dat een bestuurlijke boete ook ambtshalve met uitstel kan worden opgelegd (Reeds voorzien in DABM m.b.t. milieudossiers);
  • Het verruimen in zowel milieu- als stedenbouwzaken van de gevallen waarin de inkomsten en teruggevorderde kosten die voortvloeien uit lokale handhaving toekomen aan de betrokken lokale overheid.

 
Over de tekst wordt momenteel advies ingewonnen bij de Raad van State